تأثیر کاربرد توأم باکتری های سینوریزوبیوم و فسفر بررشد، تثبیت نیتروژن و جذب برخی عناصر غذایی در شنبلیله (trigonella foenum- graecum l.)

سابقه و هدف: نیتروژن یکی از مهمترین عناصر غذایی درگیاه بوده که کمبود آن در خاک از عوامل اصلی محدودکننده رشد گیاه می باشد. نیتروژن ملکولی حدود 80 درصد از گازهای اتمسفر را تشکیل می دهد لیکن بصورت مستقیم برای گیاهان قابل جذب نمی باشد. تثبیت بیولوژیک نیتروژن از طریق همزیستی با گیاهان لگومینوز یکی از مهمترین راه های ورود نیتروژن معدنی به خاک است. همچنین تلقیح گیاهان لگوم با باکتری های ریزوبیومی فرآیندی مهم در افزایش ظرفیت تثبیت بیولوژیک نیتروژن به شمار می رود. علاوه بر این فسفر نیز یکی از عناصر ضروری برای تبدیل بیولوژیک نیتروژن اتمسفری به آمونیوم دز فرایند تثبیت بیولوژیک نیتروژن می باشد. بنابر این در این پژوهش تأثیر کاربرد توأم باکتری های سینوریزوبیوم و فسفر بر رشد، تثبیت نیتروژن و جذب عناصر غذایی شنبلیله مورد ارزیابی قرار گرفت. مواد و روش ها: به منظور بررسی تأثیر کاربرد توأم باکتری های سینوریزوبیوم و سطوح فسفر بر رشد، مقدار نیتروژن و جذب سایر عناصر غذایی شنبلیله، تعداد 5 جدایه سینوریزوبیوم جدا شده از گره های ریشه شنبلیله که از کارایی همزیستی بالایی برخوردار بودند؛ از بانک باکتری گروه علوم خاک، دانشگاه ولی عصر رفسنجان انتخاب و در یک آزمون گلخانه ای مورد استفاده قرار گرفتند. آزمون گلخانه ای به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در 3 تکرار با دو فاکتور شامل 1) باکتری با 5 سطح (چهار جدایه سینوریزوبیوم (sr4، sr5، sr12 و sr16) و شاهد بدون باکتری)، 2) فسفر با 4 سطح (صفر، 20، 40 و 60 میلی گرم فسفر در کیلوگرم خاک از منبع منوکلسیم فسفات (مرک)) در سال 1393 در دانشکده کشاورزی دانشگاه ولی عصر رفسنجان انجام شد. یافته ها: نتایج نشان داد که کاربرد هم زمان جدایه های سینوریزوبیوم و سطوح فسفر باعث افزایش معنادار تعداد گره و وزن خشک شاخساره شد. همچنین کاربرد تواٌم جدایه های سینوریزوبیوم و سطوح فسفر باعث افزایش معنادار مقدار نیتروژن، فسفر، آهن و منگنز در شاخساره شنبلیله گردید. کاربرد توام این جدایه ها و سطوح فسفر اثر معنی داری (در سطح 5 درصد) بر وزن خشک ریشه و جذب عناصر روی و مس شاخساره نداشت؛ لیکن وزن خشک ریشه و مقدار روی و مس شاخساره در نتیجه تلقیح شنبلیله با جدایه های سینوریزوبیوم و نیز کاربرد سطوح مختلف فسفر هر یک به تنهایی به طور معناداری افزایش یافت. نتیجه گیری: این پژوهش نشان داد که کاربرد توام جدایه sr4 و 60 میلی گرم فسفر بر کیلوگرم خاک کارامدترین تیمار در افزایش رشد و مقادیر نیتروژن و سایر عناصر غدایی در شنبلیله بود. این تیمار وزن خشک شاخسار را از 25/0 گرم بر گلدان در تیمار شاهد به 25/2، تعداد گره را از 70 عدد بر گلدان در تیمار شاهد به 570 و همچنین جذب نیتروژن و فسفر را به ترتیب از 95/6 و 28/0 میلی-گرم بر گلدان در تیمار شاهد به 100 و 54/3 و جذب آهن و منگنز را از 02/0 و 03/0 میکروگرم بر گلدان در تیمار شاهد به 19/0 و 28/0 افزایش داد.